De Kleine Akkers moeten we zoeken bij de noordkant van ’s Heeren Loo. Het lijkt hier een gebied van splitsingen. De Kleine Akkers is voortgekomen uit Klein Loo. Klein Loo was voortgekomen uit een boerderij op ’s Heeren Loo. En dan is in 1972 de noordzijde van de Horloseweg en de Fokko Kortlanglaan (deels) ook nog eens afgesplitst van de gemeente Ermelo.
Zoals al op de pagina over Klein Loo is verteld, lag deze ‘moederboerderij’ op de flank van een dekzandrug aan de rand van het laaggelegen kustgebied. Een deel van de zandrug strekt zich uit op de onderkant van het kaartje hieronder. Dit geeft de situatie weer uit het jaar 1832.
De ligging
Het perceeltje met nummer 43 was toen een elzenbosje, zoals ook een bosje aan de noordkant van de boerderij. Deze vormen een bewijs van de vochtige gesteldheid van het terrein. Rond 1900 is bij het laatste bosje een kleine woning gebouwd die zou uitgroeien tot de boerderij De Elzenhof. Hoe passend.
Dit verhaal is het resultaat van een onderzoekje naar de geschiedenis van de Kleine Akkers. Daarover was eigenlijk niets meer bekend, ook niet wanneer de voormalige boerderij was gebouwd. Het gaat om de percelen 37 tot en met 43 van de Kadastrale Sectie I (Horst), op het kaartje hierboven, rechts van Klein Loo. De percelen 37,38, 40 en 42 waren destijds bouwland, dus akkerland. De percelen 39 en 44 waren hakhout. Over de percelen aan de linkerkant vertellen we nog het een en ander in een afzonderlijk verhaal.
Op zoek naar het bouwjaar
Rond 1880 is een nieuwe versie van de kadastrale kaart gemaakt. Het verschil met 1832 is niet zo groot. Alleen bij Klein Loo zijn wat percelen veranderd en de hoeve zelf is vernieuwd, zo blijkt uit een vernummering. Zodra er iets gebeurt als samenvoeging, splitsing of iets dergelijks krijgt een perceel een nieuw, altijd hoger, nummer. Op de plek van de Kleine Akkers is nog niets nieuws te zien.
Naast het Kadaster zijn er ook de topografische of militaire kaarten. Die zijn vaker bijgewerkt. De bovenste is van rond 1895, de onderste uit 1932. Daarop zijn al huizen te zien. Dat verkleint de zoekperiode.
Een bouwaanvraag gevonden
In 1902 werd het verplicht om voor het oprichten van gebouwen een vergunning aan te vragen. In Ermelo zijn de aanvragen vanaf 1907 bewaard, al moeten er ook wel verloren zijn gegaan. Maar die van de Kleine Akkers is gevonden.
In 1912 diende W. Dekker een aanvraag in voor de bouw van een woonhuis. De gemeentearchitect schreef een opmerking op de bouwtekening. Hij maakte uit de tekening op dat er twee woningen bedoeld waren in het te bouwen pand. In dat geval moest er een muur worden opgetrokken tot aan het dak. Uit kadastrale gegevens kan worden afgeleid dat de boerderij in 1913 is gereedgekomen.
Dan is er inderdaad in het kadaster ook sprake van een huis met bouwland en nog een huis (op een heel klein perceel). Inderdaad twee woningen dus, in één pand. De gezamenlijke grootte van de percelen van deze woningen was 23.10 are en dat was precies de grootte van het oude perceel I 37. Pas in 1916 werd hierbij nog het bouwen van een bakhuis aangevraagd.
In 1935 vond een grote wijziging plaats die lijkt op een kleinschalige ruilverkaveling in dit gebied. Allerlei onlogische percelen werden samengevoegd
De akkers lijken verdwenen en ook het hakhout. Klein Loo ligt op een groot rechthoekig perceel. De Kleine Akkers ligt rechtsonder in een groot perceel waaruit recent een hoekje was afgezonderd waarop Olpoda (Fokko Kortlanglaan 69) is gebouwd.
De kaart uit ongeveer 1940 toont deze nieuwe situatie.
De situatie rond 1940
Bewoning
Het kan goed zijn dat de Kleine Akkers is gebouwd voor verhuur aan Willem Hop. Deze vestigde zich met zijn gezin op 15 januari 1913, komende uit Harderwijk, in Horst D 6a. Dat is een toegevoegd nummer. Willem was een 19 jaar jongere broer van de Hendrik Hop die op Klein Loo woonde. Gezien de door de gemeentearchitect geconstateerde opdeling in twee woningen kan het best zijn dat het als een soort mantelzorgwoning bedoeld was. Het huis kreeg ook twee nummers. In 1938 woonden er H. en W. Hop.
Met H. Hop is waarschijnlijk Hendrik bedoeld, een zoon van Hendrik van Klein Loo en later de vader van vier zonen: Henk (snackbarhouder in de Telgterhoek), Aart (landbouwer), Maas (pomphouder Zeeweg) en Dick (poelier, jong overleden). Hun vader is later verhuisd naar nummer 69, een burgerwoning die uitkeek op de Fokko Kortlanglaan richting ’s Heeren Loo. Dit huis was de zojuist bedoelde Olpoda, wat stond voor Ons Liefste Plekje Op Deez’ Aarde. Aart is destijds in het ouderlijk huis blijven wonen.
De Kleine Akkers
De in 1912 op enige afstand van Klein Loo gebouwde boerderij kreeg de naam De Kleine Akkers. De boerderij is enige jaren geleden afgebroken. Recent is daar een woonwijkje verschenen met een straatje dat ook deze naam heeft gekregen. Opnieuw dus een splitsing.
Vanuit historisch oogpunt is bij de naam nog wel een kanttekening te maken. Wanneer mensen een plek onder een bepaalde naam kennen dan is dat de naam. Daarover bestaat geen misverstand. Maar het komt mij voor dat op een onbekend moment in het verleden een vergissing is ontstaan. Het is namelijk heel aannemelijk dat de plek ooit de Korte Akkers heette. In 1632 lag hier een akker die de Lange Akker heette. En aan de zuidkant lagen later twee kleinere. Ze zijn zichtbaar op het kaartje uit 1832. Dat zouden de Korte Akkers geweest kunnen zijn die we later nog vaak in advertenties voorkomen. Zie ook het linker stafkaartje hierboven. Naamsverandering komt overigens wel meer voor.