Het onderwerp van dit artikel bestaat allang niet meer. Om verwarring met het nu daar staande pand te voorkomen heb ik het adres in de titel maar niet genoemd. Het gaat om de woning Horsterweg 20. Als 11-jarige kwam ik er vaak langs, op weg naar de oude school aan de Putterweg. Mijn ogen leken er altijd naar toe getrokken te worden. Dat kwam door de schilderijen die min of meer tentoongesteld leken te worden in een serre van de woning. Hier woonde de kunstschilder P.H. Mullaard.
Het gaat om het huis in de verte waarvan de bovenverdieping te zien is. Let op de kwaliteit van de Horsterweg in 1908.
Geheimzinnig?
Hoezo noemde ik dit een geheimzinnig pand? Misschien kwam het doordat het in mijn beleving een wat somber pand was en ik er nooit iemand zag. Het was ook een pand dat wat hoger lag en dan ook nog hoog was in verhouding tot lengte en breedte. Maar misschien is dit onzin en heb ik dat pas achteraf bedacht.
Trouwens op een foto uit de vroege jaren zestig zie ik helemaal geen serre. Al weggebroken of ook bedacht? Maar nu ter zake.
Het pand was omstreeks 1898 gebouwd door het echtpaar Schütte-Houwink. Sophie Houwink was met haar moeder, twee zusjes en een broertje in Ermelo komen wonen en had al vóór haar huwelijk een perceel grond gekocht aan de Horsterweg. Het grensde vrijwel aan het perceel grond dat bij het huis van haar moeder behoorde.
Huwelijk en bouw van een woning
Over een weegschalenfabriek in Ermelo is in die tijd trouwens niet bekend.
In dezelfde periode, 1897, trouwde Sophie met de acht jaar oudere Friedrich August Schütte, afkomstig uit Dortmund. Het paar liet een huis bouwen op het stuk grond aan de Horsterweg dat Sophie had gekocht. Al snel werd er een zoon geboren, August.
Schütte adverteerde in 1897 met de weegschalen en bascules die in zijn fabriek in Ermelo werden vervaardigd. Ook was hij maatschappelijk actief. Zo had hij in een roerige tijd zitting in het bestuur van de Zendingsgemeente dat onder voorzitterschap stond onder ds. Arend Mooij. Wanneer we lezen dat Schütte in Den Haag een 2e prijs ontving bij een pluimveetentoonstelling zien we weer een heel andere kant van zijn persoon.
Hij had een fraai toom witte kraaikoppen ingezonden. Naar even later bleek had hij ook nog een Staatsereprijs en een 1e prijs voor een andere inzending gekregen.
Een trieste streep door de rekening
De prijzen worden begrijpelijk wanneer we lezen dat de familie Schütte een hoenderpark bezat met grote en kleine kippenhokken. Dat blijkt uit een advertentie waarin een veiling van de onroerende goederen van de familie werd aangekondigd Het ging om een herenhuis, een hoenderpark en een plantsoen, tezamen 1,25 ha. De 45 are die Sophie Houwink vóór haar huwelijk had gekocht waren door aankoop van percelen heide vermeerderd.
De veiling die in september 1911 zou worden gehouden is niet doorgegaan door het overlijden van de heer Schütte. Hij was nog maar 48 jaar oud. Was hij al ziek en heeft men omgezien naar huisvesting die minder bewerkelijk zou zijn? We weten het niet. Uiteindelijk heeft pas in 1918 verkoop plaatsgevonden. Koper werd de schildersbaas Jasper Braamburg die wel meer actief was op veilingen.
Mooi is op deze kaartfragmenten uit ca. 1890, 1900 en 1910 te zien hoe de familie Schütte de heide achter hun woning heeft omgezet in cultuurgrond. Het huis van Schütte staat iets onder het midden (nog niet op de kaart links)
Een nieuwe eigenaar?
Niet duidelijk was hoe het in de jaren twintig verder is gegaan met het voormalige bezit van Schütte, maar al puzzelend langzaam kwam daarin toch duidelijkheid. In 1930 kwamen er nieuwe bewoners in het huis. Dat waren de heer J.C. van Dalen en zijn echtgenote. Die echtgenote was Hendrikje van Emst, een zus van Gerrit van Emst. Gerrit was graanhandelaar en medeoprichter van de Veluwse Autodienst. Het ging hem waarschijnlijk goed in financieel opzicht. Hij was getrouwd met Elberta Braamburg, een dochter van Jasper Braamburg. En dat was degene die het bezit van de erven Schütte had gekocht. Misschien wel voor schoonzoon en dochter. En Gerrit heeft later het huis verhuurd aan zijn zwager en jongste zusje.
In 1924 bouwde Van Emst een laag gebouwtje naast de woning Horsterweg 20. Dat diende als kantoorgebouw en garage voor zijn graanhandel. In 1930 bouwde hij bovendien voor zichzelf een villa aan de Eikenlaan. Deze staat er nog en heeft huisnummer 42. Dit terrein hoorde duidelijk bij de grond die door de familie Schütte als heidegrond was verworven en ontgonnen tot plantsoen en hoenderpark. En de advertentie van Schütte indachtig, wordt de naam Parklaan voor een zijwegje opeens begrijpelijk.
Kantoor en garage van Van Emst. Nadien nog lange tijd gebruikt door Architectenbureau Van der Meijden.
Nieuwe huurders
Het gezin Van Dalen vertrok in 1938 naar een huis aan de Harderwijkerweg. In 1943 diende zich een nieuwe huurder aan. Dat was de al genoemde kunstschilder en beeldhouwer P.H. Mullaard, die vanuit Rotterdam hier neerstreek. Mullaard was een zogenaamd medium en prominent lid van de Nederlandse Vereniging van Spiritualisten Harmonia. Maar ook in het stoffelijke was hij actief. Talrijk zijn de advertenties waarin hij van alles te koop aanbood. Maar dat was niet ongewoon in die naoorlogse jaren. Op zeker moment heeft hij ook een productiemaatschappij voor films of documentaires opgericht. En hij was voorzitter van de afdeling Ermelo van de Imkervereniging. Een veelzijdig man.
In 1967 plaatste Mullaard een advertentie waarin hij nogal wat huisraad te koop aanbood. Hij is toen waarschijnlijk verhuisd naar De Bilt waar hij in 1991 kwam te overlijden. Misschien niet helemaal toevallig was De Bilt ook de vestigingsplaats van de vereniging van spiritualisten. Het huis aan de Horsterweg is vast kort daarna afgebroken.
Voor mij was Mullaard louter de bewoner van een wat geheimzinnig huis met grote schilderijen. Jaren later kwam ik op het gemeentehuis te werken en stond ik op zekere dag tegenover een van de schilderijen die ik mij van het huis herinnerde. En inderdaad, het was een ‘Mullaard’.