Jan Brons werd in 1859 in Telgt geboren als oudste zoon van Aart Brons en Jacobje van de Bijtel. Naast hem werden nog vier zonen en een dochter geboren in dit gezin. Na het behalen van de benodigde akten werd hij in 1885 benoemd tot hoofd van de openbare lagere school in Telgt. Het gebouw staat er nog, op de hoek van de Telgterweg en de Nijkerkerweg. In 1889 stapte hij over naar de openbare school in het dorp, Die was gevestigd in een nieuw gebouw aan de Putterweg dat de kleine oude school uit de jaren dertig van die eeuw verving. Daar is hij tot 1921 werkzaam geweest.
Putterweg rond 1910 met rechts de hoofdonderwijzerswoning en meer op de voorgrond het hek van de pastorie.
Huwelijk en kinderen
De hoofdonderwijzer trouwde op 26-jarige leeftijd met Aaltje Sta van Utrecht. Uit dit huwelijk werden zes kinderen geboren. Een zoontje overleed voor zijn eerste verjaardag.
De oudste, dochter Jacoba, geboren in 1886, trouwde in 1910 met Willem van Ganswijk, manufacturier in Putten. Een bekende naam. Het lijkt ongelooflijk, maar ik heb nog het genoegen gehad om haar te hebben gesproken. Met een vriend heb ik haar bezocht om te zien of zij op 92-jarige leeftijd nog iets kon vertellen over haar jeugd in Telgt. En dat bleek het geval. Deze ontmoeting kreeg ruim 30 jaar later nog een staartje, een bijzonder verhaal dat ik nog eens hier zal toevoegen.
In de verte de oude openbare school in Telgt
Dochter Niesje
Als tweede werd in dit gezin in november 1889 Niesje geboren. Daarover is ook iets te vertellen. Niesje leerde voor onderwijzeres, evenals als haar vriendin Hendrikje van den Bos. Hendrikje werd opgevoed door haar tante Jannetje en door haar oudere nicht en naamgenote Hendrikje die tegenover de kerk het café of logement De Roskam dreven. Niesje is getrouwd met de onderwijzer Gerrit Groeneveld uit Putten. Je mag vermoeden dat zij elkaar tijdens de normaallessen in Harderwijk hadden leren kennen.
Rechts meester brons met Hochter Niesje en Hendrikje van den Bos.
Links twee dochters Brons en Hendrikje (r.)
Gezondheidsproblemen
Blijkbaar had meester Brons gezondheidsproblemen want hij vroeg op zijn 61e levensjaar ontslag. Kennelijk vanwege een afkeuringsprocedure werden de artsen Dupont (van ’s Heeren Loo) en Plomp (gemeentegeneesheer) benoemd om een geneeskundig onderzoek in te stellen. Ook stopte Brons dat jaar bij het landbouwonderwijs, wintercursussen waaraan hij jarenlang verbonden was geweest. Zijn gevorderde leeftijd, zei hij, deed hem naar rust verlangen.
Een oeroude combinatie van functies
Meester Brons moet de laatste zijn geweest die de eeuwenoude combinatie van de functies van onderwijzer, koster en klokkenist en doodgraver heeft uitgeoefend. Behalve het kosterschap waren deze functies in de loop van de tijd gemeentelijke of overheidsfuncties geworden. De benoeming tot koster moet door de kerk zijn gedaan.
Besluit tot benoeming van Brons tot klokkenist en doodgraver
