Dit is een korte bijdrage over een bijzondere situatie in Speuld. Het zou kunnen zijn dat die in de buurt is overgeleverd in verhalen, maar het is inmiddels ruim een eeuw geleden. Dus de kans daarop is niet zo groot.
Het onderwerp van dit artikeltje (Foto Van Leer)
De periode
Het gaat om een situatie uit 1917. De Eerste Wereldoorlog was inmiddels al drie jaar gaande, veel langer dan iedereen aan heet begin had gedacht. Bovendien waren de verliezen aan manschappen en de doorgestane ellende veel groter dan men zich had kunnen voorstellen. Natuurlijk ondervond Nederland ook gevolgen van de oorlog, al waren wij neutraal. Het grote aantal Belgische vluchtelingen, distributie, mobilisatie waren gevolgen van een oorlog die elders werd uitgevochten.
Een getraumatiseerde jongedame
Specifiek gaat dit verhaal over iemand bij wie de ervaringen met de oorlog heel ingrijpende gevolgen had gekregen. Dat was een jongedame die, om in de woorden van die tijd te blijven, ‘lijdende was aan eene geesteskrankheid ten gevolge van de naamloze ellende, die zij als verpleegster van de gewonden in de Engelsche hospitalen had meegemaakt’. Wij zouden nu misschien zeggen dat zij een oorlogstrauma of een posttraumatische stressstoornis had opgelopen. Destijds werd daarvoor de term shellshock bedacht. De verpleegster was daardoor geheel in zichzelf gekeerd geraakt en ongevoelig voor alles wat om haar heen gebeurde. De behandelende artsen meenden dat zij voor haar genezing aangewezen was op absolute rust.
Een oplossing
Er was iemand die hiervoor een oplossing had. Dat was de kunstschilder Duursma. Hij bezat in Speuld midden op de heide een schaapskooi die was ingericht tot woonverblijf. Hij stelde deze als herstellingsoord ter beschikking aan de zieke verpleegster.
Het interieur van de schaapskooi van Duursma (Foto van Leer)
Er zijn destijds foto’s gemaakt van deze bijzondere woonplek en deze zijn gepubliceerd in het veel gelezen weekblad De Prins. We zien een wel heel bijzonder schaapskooi die is omgetoverd tot woongelegenheid en mogelijk ook als schildersatelier. Er staan schilderijen op ezels en ook een groot aantal dat tegen het dak was bevestigd.
Tentoonstelling over Djurre Duursma
Wie was deze Duursma die zich het lot van een jongedame aantrok die slachtoffer was geworden van de gevolgen van een een vreselijke oorlog? In het Noord-Veluws Museum In Nunspeet was in het eerste halfjaar van 2022 een tentoonstelling over deze kunstschilder te zien. Op de website van dit museum is hierover nog iets te lezen : https://www.noord-veluws-museum.nl/djurre-p-duursma-modernist-op-de-veluwe1916-1920/ .
Ook is in het museum nog het boek verkrijgbaar dat Harry Tijssen over Duursma schreef.